THỜ CÚNG TỔ TIÊN PHONG TỤC NGÀY TẾT CỦA NGƯỜI VIỆT
PHONG TỤC THỜ CÚNG TỔ TIÊN NGÀY TẾT CỦA NGƯỜI VIỆT
Ngày Tết – thời điểm linh thiêng và trang trọng nhất trong năm của người Việt Nam. Mỗi khi Tết đến xuân về, người Việt Nam ta dù ở xa gần vẫn luôn mong ngóng được trở về nhà, sum họp dưới mái ấm gia đình. Đây không chỉ là dịp để sum vầy bên gia đình mà còn là thời khắc quan trọng để tỏ lòng tôn kính tổ tiên thông qua việc thực hiện các nghi lễ ở nơi thờ cúng truyền thống. Phong tục thờ cúng tổ tiên ngày Tết không chỉ là một nghi thức mà còn là là dịp để hằng mong một mùa xuân mới an khang, thịnh vượng. Sau đây, hãy chúng ta hãy đi sâu vào tìm hiểu về phong tục, tín ngưỡng và ý nghĩa của việc thờ cúng tổ tiên ngày Tết của người Việt.
Nguồn gốc xuất xứ của tín ngưỡng thờ cúng ông bà tổ tiên
Tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên là một phần không thể thiếu của nhiều dân tộc trên thế giới. Từ các nền văn hóa khác nhau, cúng gia tiên được coi là một phương tiện linh thiêng kết nối thế hệ và tôn vinh tinh thần của các tổ tiên. Sự hình thành và phát triển của các quốc gia, dân tộc thường gắn liền với tên tuổi của những người có công dựng nước, giữ nước. Họ là những người mà khi còn sống thì được tôn sùng, kính nể. Khi mất đi thì được tưởng nhớ, thờ phụng. Ở Việt Nam, họ được gọi là những tổ sư, tổ nghề, anh hùng dân tộc,…
Tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên ở Việt Nam có nguồn gốc từ sự kết hợp giữa phong thủy và tâm linh. Theo quan niệm xưa, việc thờ cúng tổ tiên không chỉ mang lại sự bảo vệ và may mắn cho gia đình. Mà nó còn giúp duy trì cân bằng và hòa hợp trong không gian sống. Bên cạnh đó, người Việt Nam ta rất trân trọng những mối quan hệ máu mủ chung huyết thống. Nên khi ông bà, cha mẹ qua đời họ vẫn luôn hiện diện trong suy nghĩ của con cháu. Họ nghĩ mình có trách nhiệm đền đáp ơn dưỡng dục. Và tin rằng tổ tiên sẽ phù hộ độ trì. Đó là cơ sở hình thành tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên.
Ngoài ra tín ngưỡng thờ cúng cũng phản ánh rõ sự ảnh hưởng của văn hóa và lịch sử dân tộc. Việc lập bàn thờ gia tiên và thờ cúng ông bà tổ tiên đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống tinh thần của người Việt.
Ý nghĩa của việc thờ cúng gia tiên
Phong tục thờ cúng tổ tiên của người Việt Nam có từ rất lâu từ nhiều năm trước đây. Đây là nghi lễ làm phương tiện kết nối tâm linh giữa thế hệ hiện tại và quá khứ. Những câu chuyện về tổ tiên được kể lại, từ đó truyền đạt được giá trị truyền thống và đạo đức cho thế hệ trẻ.
Theo người xưa, việc thờ cúng gia tiên còn mang lại sự bảo vệ và may mắn cho gia đình. Vào các dịp lễ Tết, lễ cúng gia tiên được tổ chức trong 4 ngày. Chiều 30 tết là lễ cúng tất niên, đêm 30 thì là cúng giao thừa. Sáng mùng 1 Tết là cúng nguyên đán, chào mừng buổi sáng đầu tiên trong năm. Chiều mùng 1 Tết sẽ cúng tịch điện, nghĩa là cúng cơm chiều. Ngày mùng 2 Tết có 2 lễ cúng, buổi sáng cúng chiêu điện, buổi chiều cúng tịch điện. Ngày mùng 3 là ngày cuối của Tết. Do đó sẽ cúng tạ ông vải – mang ý nghĩa 4 ngày tết đã hết. Và đây là dịp để con cháu gần xa hội tụ, hàn huyên sau cả năm bộn bề.
Ý nghĩa của việc thờ cúng tổ tiên ngày Tết còn là sự kính trọng và bày tỏ lòng biết ơn đến công ơn sinh thành. Mọi người thường mặc những bộ quần áo tươm tất, nghiêm chỉnh khấn vái mong mọi điều tốt lành. Điều này đã góp phần vào việc nâng cao giá trị đạo đức và bản sắc văn hóa dân tộc. Qua đó, các truyền thống, quan niệm và đạo đức được truyền lại và gắn kết mọi người với nhau.
Bàn thờ gia tiên
Nghi thức thờ cúng phù hợp
Việc thờ cúng tổ tiên ở Việt Nam thường diễn ra quanh năm. Tùy vào mỗi trường hợp mà con cháu trong nhà sẽ cúng ông bà lúc nào.
Đồ lễ trên bàn thờ gia tiên cũng không theo một quy định cụ thể nào cả. Tùy vào tâm và tấm lòng của mỗi người mà chọn công quả như nào để cúng. Bàn thờ gia tiên lúc nào cũng ở trên cao, nơi tôn nghiêm nhất trong nhà. Trên bàn thờ bày bát hương, chân đèn, bài vị hay hình ảnh người quá cố. Chén nước trắng tinh khiết cũng được lưu truyền từ tục thờ thần nước xa xưa. Một triết lý quen thuộc của phương Đông cũng đã xuất hiện ở đây: sự giao hòa âm dương. Theo quan niệm dân gian, nén hương là cầu nối giữa tổ tiên và con cháu. Nó có khả năng truyền tải lời thỉnh cầu của những người sống. Và chính mùi thơm thanh cao của hương, hoa đã tạo ra được sự giao hòa giữa người hai cõi.
Nghi thức thờ cúng gia tiên
Mâm cơm cúng ngày Tết không cần phải quá cầu kì. Nhưng phải chứa đựng tấm lòng chân thành vào đó. Mâm cơm cúng dành cho đất trời, cho thần linh và tổ tiên cũng sẽ có những món truyền thống. Mỗi vùng miền sẽ có món truyền thống, đặc trưng riêng. Mâm cúng ngày Tết cũng không thể nào thiếu được mâm ngũ quả, hoa tươi, tiền vàng,… Sau cúng thường thì mọi người trong gia đình sẽ cùng nhau ăn và hưởng lộc của tiền nhân.
